De beangstigende schoonheid van Tuymans

di 24/04/07

- Eigenlijk hoeft Luc Tuymans geen introductie meer. Hij is gewoonweg een van onze beste kunstenaars. Een presentatie van nieuw werk is dan ook een echt evenement. De expo is getitteld "Les revenants", letterlijk vertaald "zij die terugkomen", maar ook "spoken".
"Les revenants" verwijst naar het boek van de Franse historicus Jean Lacouture "Les jésuites".

Het eerste deel heet "Les conquérants" en beschrijft de veroveringen die zij onder het mom van het christendom en de beschaving uitvoerden.

Het tweede deel heet “Les revenants” en wijst op het feit dat de macht en de invloed van de jezuïeten nog altijd aanwezig is, zij zijn terug van nooit weg geweest.

In het woordenboek staat er bij jezuïet ook: sluw. Deze religieuze orde spreekt al jaren tot onze verbeelding door een sfeer van geheimzinnigheid en ambiguïteit.

Boze tongen gewagen zelfs van een soort loge. Het is een orde die zich aan de ene kant als humanistisch voordoet en zich beroept op het concept van de vrije wil, maar aan de andere kant blijft zitten in een star conservatisme.

De bekendste en waarschijnlijk meest omstreden activiteit van de jezuïeten is het opzetten van een netwerk van hoog kwaliteitsonderwijs.
De macht van een christelijke orde
Tuymans is geïntrigeerd door de grote impact die een jezuïetenopvoeding op het verdere leven van hun leerlingen heeft en door het feit dat een klein land als België in de greep is van een kleine elite met diezelfde opleiding.

Tuymans wil opnieuw de aandacht vestigen op de machtige jezuïeten, die terug van nooit weggeweest zijn.

“Les revenants” kadert perfect in zijn zoektocht naar het begrip macht: hij schilderde eerder de “heimat” van rechts Vlaanderen, het Belgische koloniale verleden, de terreur van het nazi-regime.

Momenteel werkt Tuymans aan een reeks over “Disneyworld”, waarin hij de macht van publiciteit en de media aan de kaak stelt.
Van miniatuur tot monumentaal werk
De expo begint met kleine, monochrome aquarellen. Het zijn vignetten die zich inspireren op de geestelijke oefeningen van Ignatius van Loyola, de stichter van de orde.

Het zijn meditaties over de zeven hoofdzonden. De schilderijen hebben grote afmetingen, met schaalvergrotingen die een overweldigende indruk maken.

De doeken ogen als een immense overbelichte foto, waarop de kleuren uitgevlakt of verhevigd zijn.

Als Tuymans het barokinterieur van een Italiaanse kerk schildert, beeldt hij die kerk af als een opengeslagen boek: de bladzijden bollen op en de vouw loopt als een barst dwars door het beeld.
"Rome" straks naar Amsterdam
“Rome” is een monumentaal schilderij van 2,3 bij 3,1 meter van het al even monumentale interieur van het Sint-Pietersbasiliek. Het gebouw is verpletterend en de aanwezige gelovige mensenmassa wordt herleid tot kleine, ongedefinieerde vlekjes.

Dit prachtige schilderij werd al aangekocht door het Stedelijke Museum van Amsterdam. Op “The deal” schudden de paus en de generaal-overste van de jezuïeten elkaar de hand na een hevige polemiek over Latijns-Amerika en pedofilie.

De schilderijen van Luc Tuymans zijn van een beangstigende schoonheid, waar er altijd een onderhuidse spanning zindert.

Die “unheimliche” sfeer is de weergave van de stille terreur die de jezuïeten nog altijd uitoefenen. Want Tuymans schildert intelligent, en sluw…als een jezuïet.
Claude Blondeel